Geen middelbaar, maar Voorbereidend Hoger Onderwijs op het Stedelijk Gymnasium

Met 93 jaar is hij het oudste lid van reVITAre: dhr. Wim Mulder. Over zijn tijd op het Stedelijk Gymnasium (de toevoeging 'Camphusianum' bestond destijds nog niet) kan hij naar eigen zeggen nog altijd 'dagen volpraten'. reVITAre toog naar Den Haag voor een onderhoudend en fascinerend gesprek. "Een Romereis? Daar was toen geen sprake van..."

Uw allereerste schooldag op het Gymnasium, kunt u zich die nog herinneren? "Jazeker! Dat weet ik nog goed vanwege klasgenoot Daan Vreugdenhil, die het nodig vond om kort na die eerste dag een vechtpartij met mij te organiseren. Ach, Vreugdenhil was toen al iemand die de neiging had zich tegen al het officiële gezag te keren... Ik was uiteraard geen officieel gezag; hij keerde zich waarschijnlijk tegen mijn vader, de wiskundeleraar."

U woonde toen ook in Gorinchem? "In de Nieuwstad, vlakbij het toenmalige Kazerneplein. In die tijd had iedereen een fiets, zo ging je dus ook naar school. Er waren klasgenoten die op de fiets vanuit Meerkerk of zelfs Lexmond kwamen."

In welke periode was dat? "Van 1932 tot 1939. In de 2e klas ben ik met vijf anderen blijven zitten, vandaar die zeven jaar."

Welke vakken deed u het liefst? "Mijn hart lag bij de chemie, de exacte vakken dus. Een 'alchemist' ben ik echter niet, ik ben meer iemand die goed kan rekenen. Ik leidde de dingen ook altijd af. Vakkenpakketten en profielen bestonden in die tijd niet, we hadden niets te kiezen. Iedereen deed examen in Nederland, Latijn, Grieks, Frans, Engels, Duits, Wiskunde, Biologie  - dat heette toen Natuurlijke Historie -, Natuurkunde en Chemie (scheikunde)."

Op welke locatie zat het Gymnasium destijds? "De school was gevestigd in de Zusterstraat. Overigens was er toentertijd geen sprake van een 'middelbare school'. Het Gymnasium was Voorbereidend Hoger Onderwijs. Ter illustratie: de Lagere School bevond zich onder ons, op de benedenverdieping. Begin jaren ’30 had de school 31 leerlingen en 15 leraren. Het toenmalige gemeentebestuur heeft toen nog het wijze besluit genomen om het zelfstandige Stedelijk Gymnasium niet op te heffen."

Welke leraren kunt u zich nog herinneren? "Rector Rank, Van der Laan voor Engels, Van Wagensveld voor Chemie, Braakensiek voor Frans. Laatstgenoemde was ook daadwerkelijk vaak ziek. In die tijd hebben we zes leraren Frans gehad... Mooie vent trouwens, die Van der Laan. In mijn schooltijd bouwde hij een vliegtuig, waarmee zijn timmerman De Grunt zelfs vanuit de weg bij station Gorinchem is opgestegen. Hij kwam uiteindelijk niet ver, moest na een Kanaalvlucht over het Zederikkanaal een noodlanding maken in een weiland bij Spijk..."

"Hannes (Overweel, red.), de 'custos', mag ik natuurlijk niet vergeten! Hannes verkocht 'schoolbehoeften' aan ons, zorgde ervoor dat de potkachels werden opgestookt met cokes, ging de eindexamens regelen met de telefoon van de gemeente op het stadhuis etc. Iedereen was dol op Hannes, ook rector Rank. Toen Rank in 1936 het verzoek kreeg om een telefoon te gaan gebruiken voor de school, zei hij: 'Wat moet ik met zo'n rinkeldoos, ik heb toch Hannes!.'"

"Voor Rank hebben we later, bij zijn afscheid in 1941, nog een feest georganiseerd. Over Rank kan ik talloze curiosa vertellen. Dat hij een meisje toesprak die een sexy regel Homerus niet klaar kreeg: 'Ja, dat kunt U niet. U bent overigens een heel aardig meiske, maar dàt kunt U niet!' Of op een hete dag in mei 1939, toen ook ik het liet afweten: 'Algehele versuffing! Àlgehele versuffing! Enfin, op ’t eindexamen zal ’t wel beter gaan. Om de eenvoudige reden dat het niet slechter kan!'"

En dan was er een maandagmorgen na een GGC-feestavond. Een jonge, nieuwe lerares, die er nog niet aan toe was hem met 'collega' aan te spreken, vroeg hem: 'Vond U het ook zo’n leuke avond, mijnheer Rank?'. Hij antwoordde: 'Juffrouw, na zo'n avond moet ik eerst een uur Plato lezen om weer mens te worden!' Historisch, die lerares was namelijk de latere schoonzuster van oud-klasgenoot Hans Klokke."

Nog altijd kan hij 'dagen volpraten' over zijn tijd op het Gymnasium Camphusianum: dhr. Wim Mulder.

En welke klasgenoten herinnert u zich nog? "Van de elf eindexamenleerlingen uit 1939 zijn er nog drie in leven: Cor Groen, Hans Klokke en ikzelf. Mijn zusje is later ook het Gymnasium gaan doen. Voor leerlingen uit lagere klassen hadden we toen echter over het algemeen geen aandacht. Groen is uiteindelijk directeur van de Sociale Dienst in Rotterdam geworden. Klokke ging met zijn vrouw naar Borneo, waar zij allebei als arts hebben gewerkt. Zijn ze geen lid van reVITAre? Hmmmm, dan wordt het tijd dat we hieraan wat gaan doen..."

Hoe was de omgang tussen leerlingen en leraren? "Dat was prima, hoor. Sommige leraren mocht je niet, zoals onze leraar Duits (Schukken, red.). Deze man gaf geen Duits, maar Pruisisch. Als hij een gedicht voorlas, voelde het net alsof je een kist uit elkaar hoorde vallen... Onze leraar Nederlands ging in 1934 met pensioen. Zijn opvolger, Cohen, is waarschijnlijk na 1942 afgevoerd door de Duitsers."

Tegenwoordig gaan de vijfdeklassers van het Gymnasium Camphusianum op Romereis. Was die reis er toen ook al? "Reisjes naar het buitenland? Daar was geen sprake van. Met de GGC (Gorinchemse Gymnasiasten Club, red.), waarvan ik praeses was in het schooljaar 1937 – 38 organiseerden wij excursies naar de 'utilities' van Gorinchem, de gasfabriek en de waterleidingen. Het was na 1939 ook de tijd van de Duitsers, toen waren er zeker geen reisjes naar het buitenland."

Wat bent u na het Gymnasium gaan doen? "Vanwege de Tweede Wereldoorlog was ik in 1940 als leerling op de school voor reserveofficieren gestationeerd in Haarlem. Tussen 15 mei en 8 juni van dat jaar was ik krijgsgevangene, totdat de Führer ons gratie verleende. Toen dat drie jaar later werd ingetrokken, ben ik ondergedoken. Tussendoor heb ik nog wel een paar clandestiene tentamens gedaan aan de Technische Universiteit Delft, chemische technologie."

"Van ’50 tot '53 woonde ik met mijn vrouw op Sumatra, waar ik als olie-ingenieur voor Shell werkte. In die tijd speelden we regelmatig hockey tegen de collega’s van Esso. Op Sumatra heb ik ook Maleis geleerd. Pas geleden kwam dat nog van pas, in de tram. Er zat een meisje tegenover me die in het Maleis aan het praten was. Toen ze opstond, sprak ik haar in het Maleis aan! Het kind schrok zich rot... Overigens heb ik haar toen ook gezegd dat ik er geen woord van had verstaan."

"In de jaren '60 hebben we op Curaçao gewoond. Mijn vrouw en ik hebben twee zonen gekregen, zij zijn nu allebei arts en rond de 60. Van 1973 – 1985 ben ik milieu-inspecteur geweest, wat in die tijd inspecteur van de Volksgezondheid was."

Hoe denkt u nu, na al die jaren, terug aan het Camphusianum? "Het komt op mij over dat ik die tijd als het ware 'slapend' heb doorgebracht. Ik had toen wel eens het gevoel: 'wat doe ik hier?' Maar ik herinner mij ook onze brutaliteit dat we regelmatig Grieks met elkaar gingen praten in gezelschap van andere gymnasiasten."

Bent u erbij op 9 november?
 "Dat zou ik graag willen, maar gezien mijn fysieke toestand doe ik zulke dingen niet meer, helaas. Beneden de gordel ben ik grotendeels verlamd, zodoende zit ik altijd in een rolstoel."

Door Tommy van Eldik en Jan-Joost van Eeuwijk.